Çelik Konstrüksiyon Nedir?

Tüm taşıyıcı sistemlerin çelikten üretildiği, özellikle deprem tehtidi taşıyan coğrafi bölgelerde tercih edilen, çoğunlukla çelik konstrüksiyon fabrika binaları, çelik konstrüksiyon hangar, çelik konstrüksiyon spor tesisleri, çelik konstrüksiyon depo ve çelik konstrüksiyon atölyelerde kullanılan, geniş açıklıklara ve yüksekliğe sahip çelik yapı sistemidir.

Ülkemizdeki kentleşmenin büyük çoğunluğu 1. ve 2. derecede deprem bölgesinde yoğunlaşmıştır. Buna oranla çelik konstrüksiyon yapı sistemlerine olan tercih geçmişte oldukça azdı. Çelik yapılar diğer taşıyıcı sistemlere göre çok üstün mekanik özelliklere, statik yeteneklere ve uygulama kolaylığına sahiptir. Çelik konstrüksiyon, hızlı, güvenli ve ekonomik olması ve belirli standartlara sahip olması nedeniyle hızla yaygınlaşan çelik yapı sistemidir.

Son yıllardaki konut talebinin artması, konut fiyatlarını oldukça yukarıya çekmiştir. Konut fiyatları asıl değerlerinin çok üzerinde balon fiyatlara ulaşmıştır. Ancak henüz konut satanlar tarafından fiyatlar normal seviyelere çekilmemiş ya da çekilmek istenmemektedir.

Tabi ki kısıtlı bütçesi olan vatandaş, başka arayışlara girmiştir. Başka ülkelerde yaygın olarak kullanılan diğer yapı türleri artık ilgimizi çeker duruma gelmiştir. Bunlar değişik isimlerle anılsalar da, temel özellikleri hızlı üretilmeleri, müstakil olmaları, güvenli olmaları fiyat avantajı sağlamaları gibi bir dizi avantajı berabelerinde getirmektedirler.

Prefabrik ev, çelik ev veya hazır ev olarak adlandırılmaktadırlar. Birbirlerine benzer tarafları olduğu gibi farklılıkları da bulunmaktadır.

Çelik Konstrüksiyon Ev ile Prefabrik Ev Arasındaki Farklar

Çelik konstrüksiyon evler, çelik kolon ve kirişlere sahiptir. Taşıyıcı kısmı çelik olan bu evlerde duvar olarak beton, çelik gibi çeşitli malzemeler kullanılabilir. Çelik evler çoğunlukla yapıldıkları yerden taşınmazlar. Çelik evlerde kat sınırlaması yoktur, istenildiği kadar katlı yapılabilir, hatta dünyanın en yüksek binaları çelik konstrüksiyon olarak inşaa edilmişlerdir.

Prefabrik evlerde ise ayrı bir taşıyıcı malzeme yoktur. Taşıyıcı görevini duvarlar görmektedir. Duvarlar saç, plastik veya başka malzemelerden üretilebilir. Genellikle 1 veya 2 kat olarak inşa edilirler. Çok sayıda katlı olmaya müsait değildirler.

Her iki yapı türü de betonarme binalara göre kat kat hızlı inşaa edilirler. Depremde daha dayanıklıdırlar. Her ikisi de betonarme binalara göre daha uygun fiyatlara sahiptirler.

* Çelik Konstrüksiyon

1. ÇELİK KARKAS VE ÇATILAR:
Çelik kolonların tam yerinde olmaları ve düşeyliklerine son derece özen gösterilmelidir. Çünkü sonradan düzeltmek olanaksızdır. Dikilen ve cıvatalarla bağlanan kolonlar çaprazlarla güvenceye alınmadan bırakılmamalıdır. Üst kısımların yapım ve kesin bağlantılarına ancak kolonların teraziye alınıp, beton-çelik bağlantıları (Bz) cıvatalarının sağlamlanması, taban levha altlarının harçla doldurulması ve harcın kurumasından sonra devam edilir. (Çift somun tarcih edilmelidir.)
Kolon- kiriş bağlantılarında hem montaja kolaylık hem de sağlamlık bakımından bir destek köşebent kullanmak yararlı olur.
Uç uca eklemeler yanlara ve olanak varsa alt ve üste konacak berkitme levhaları ile sağlamlanmalıdır.
Rüzgar ve Deprem bağlantıları duvar ya da sıva içinde kalmamalı, sıvadan 1-2 cm. dışarda kalacak biçimde düzenlenmelidir.
U ve I demirleri cıvatalı bağlantılarında yanak şevini düzeltmek üzere eğik rondelalar kullanılmalıdır.
Bütün serbest kenar ve köşeler en az 3 mm. yarı çaplı olarak yuvarlatılmalıdır.
Özellikle geniş açıklıklı çatı makası ve kirişlerde alt başlığa ters eğim vermek ihmak edilmemelidir.
Boru yapımlarda, uzun ve boyly boyunca olmamak üzere su kaçaklı, çatlak borular kullanılabilir. (İçten çürümemeleri için serbest uçlar kapatılmalıdır).
Aşıkların birbirine cıvata ile bağlanmaları montaj bakımından kolaylık ; makasa oturdukları yerlerde eğim tarafına gelen kısımlarına birer destek konkası ise statik bakımından yarar sağlar.
2. MERDİVENLER, PLATFORMAR, KORKULUKLAR:
Saç levha merdivenlerde limon kiriş bağlantı altlarına birer köşebent konması yararlıdır. Projede böyle bir detay yoksa kaynaklar altlı üstlü yapılmalıdır.
Açıkta olan çelik yapı döşemeleri ile platformlar ve merdiven basamaklarına yağmur ve yıkama suyunun toplanmaması için eğim verilir. (Bu cins yapıların oturduğu beton döşeme ve temellerde de aynı eğim ihmal edilmemelidir).
Rampalarda hele saçları düzse yürürken kayılmaması için 50-60 cm. de bir enine ters köşebent vd. Profillerle çıkıntılar düzenlenmelidir. Özellikle sarsıntılı mahallelerde tutunmak için ayrıca küpeşte yapılmalıdır.
Döşeme ve plarform boşluk yanlarına ve de merdivenleri 90-110 cm. yüksekliğinde korkuluk şarttır. En büyük ara 50-55 cm. olmak üzere, korkuluğun en az bir adet yatay elemanı olacaktır.
Korkuluk profil demirlerinden ise düz kenarlar iç yüze getirilir. Boru korkuluklarda dikme ve küpeşte en az 1 1/ 4 parmak borudan yapılır. (Kaynak kolaylığı ve düzgünlüğü bakımlarından saplanan borunun saplandığından küçük boy olması tercih edilir. Aksi halde saplanan borunun ucu hafifçe ezilir).
Kayıp sakatlananları ve de aşağıya takım, gereç vb.nin düşmelerini önlemek için döşeme ve platform korkuluklarının alt tarafına, döşemeden en çok 1 cm. boşluk bırakılarak bir (etek) konur.
Herhangi bir zeminden 6m. ve daha fazla yüksekliğe çıkan dikey merdivenlerde (Güvenlik kafesi) şarttır. Kafes yerine gre 2.2-3 m yüksekten başlar.

3. PERÇİN VE CIVATA İŞLERİ:
Perçin ve cıvata delikleri matkapla açılır. Üst ve alt çaplar arasındaki fark 1mm.’yi geçmemek koşulu ile 20 mm.’ye kadar deliklerde zımba kullanılabilir, ancak kaynakla delik açılamaz ve genişletilemez. Delikler cıvatalardan 2 mm., perçinlerden 1 mm.’den büyük olmamalıdır.
İki delikli parça üst üste geldiğinde delikten proje boyundan 2 mm. daha ince bir çubuk rahatça geçebilmelidir. Bu durumdaki delikler rayba ile aynı hizaya getirilebilir. Daha fazla şaşkın eleman değiştirilir. (Ya da delik doldurulup; ek levha kaynatılıp yeniden delinebilir).

4. BAYRAKLAR (BİRLEŞİM LEVHALARI):
Bayraklar düzgün kesilmiş olmalı gerektiğinde taşlanmalıdır.
Düğümlerde hiç bir bayrak köşesi açıkta gözükmemeli, çift çapraz orta düğümünde dikdörtgen bayrak kenarlarının yatay ve düşey ortalamalarına özen gösterilmelidir.
Borulu yapımlarda bayrak kullanılıyorsa boru yarılıp levha içine sokularak altlı üstlü kaynaklanır.

5. KAYNAKLAR
Aksi belirtilmedikçe sadece elektrik kaynağı kullanılır.
Elektrotlar kaynaklanacak gerecin türüne göre seçilir. Soğuk ve nemli havalarda kullanılmadan önce fırınlanmalıdır.
Kaynak yapılacak yüzeylerde pürüz, cüruf vb. kusurlar ile yağ vb.zararlı maddeler bulunmamalı, kaynaktan hemen önce zımpara, tel fırça, keski vb.ile iyice tamizlenmelidir.
Küt (Ucuca) ek kaynaklarında kaynak ağzı açmak şarttır.
Kaynaktan sonra hiç bir deformasyon olmamalıdır. Bunun için önce karşılıklı olarak punta kaynağı yapılmalıdır.
Kaynaktan sonra kaynaklar çekiçle cüruflardan temizlenmeli, keski, taşlama vb.yönlemlerle düzenlenmelidir.
Kaynakların gözle düzgünlük ve kalınlığının; çekiçle sağlamlık ve çatlayıp çatlamayacağının kontrolu genellikle yeterli olur. Önemli işlerde kontrol (Röntgen aygıtı) ile yapılır.
Kaynaklar temizlenip düzenlenmeden ve de kontrol edilmeden boyaya başlanmaz.